O‘ZBEK VA XITOY FOLKLORI EPIK QAHRAMONLARINING QIYOSIY TAHLILI
DOI:
https://doi.org/10.2024/yfwzdq31Keywords:
epos, epik qahramon, Alpomish, mergan Xou Yi, jangchi va sehrgar ayollar, qiyosiy tahlilAbstract
Turkiy folklorda «Alpomish», «Go‘ro‘g‘li» turkumidagi dostonlar, asotirlar borki, ularda timsollarga aylangan epik obrazlarning mavjudligi, asarlarning qadimiyligi va badiiy mukammalligi, shubhasiz, turkiy xalqlarning milliy g‘ururi va iftixorini jo‘sh urdiruvchi omil bo‘lib qolmoqda. Bu dostonlar xitoy, yunon, hind xalqlarining buyuk eposlari bilan bir darajada turadigan ulkan merosdir. «Alpomish» dostoniga uyg‘un «Qo‘rqut ota kitobi», «Manas» dostonlari ham shu kabi taʼriflarga munosib. Mazkur dostonlarning ko‘p jihatlari bir-biriga yaqin bo‘lib, ularni o‘zaro va qo‘shni, jumladan, xitoy xalq eposlari bilan qiyosiy tarzda o‘rganish maqsadga muvofiq. O‘zbek folklori epik qahramonlariga, ayniqsa, “xitoy Herakli” nomini olgan osmon mergani Xou Yi ko‘p jihati bilan o‘xshashdir. Uning o‘q otishdagi mahorati Alpomishni, yovuz yirtqichlarni o‘ldirishi O‘g‘uzxonni, mangulik unsuri uchun olib borgan harakatlari Afrosiyob badiiy obrazini yodga soladi. Xitoy folklorida jangchi va sehrgar ayollar timsollari ham borki, ularning variantlari turkiy dostonlarda ko‘plab uchraydi. Keltirilgan maqolamizda shunday uyg‘unlik va o‘ziga xoslik haqida o‘z fikr-mulohalarimizni bildirganmiz.
References
Жирмунский В.М. Тюркский героический эпос. Изд-во: Наука. Л.: 1974. – 333 с.
Басилов В.Н. Когда сформировался эпос «Алпамыс»? (мурожаат санаси: 03.03.2025) http://rasul.template.uz/sites/default/ files/basilov_statya.pdf яна Создал КондратьевЪ»1.ПМ._2.Алпамыс батыр, ПМ Казахстана, №237, 1998 год.
Мусурманов Э.Р.(叶尔肯, Ма Цуи Линг (马翠玲,国家公派汉语教师). Хитой фольклори (афсона ва эртаклар): ўқув-услубий қўлланма. – Самарқанд: 2014. – 110 б.
Юань Кэ. Мифы Древнего Китая: Наука; –Москва; 1965.– 496 с.
Сказание о Гильгамеше. Муравьёва Т. 100 Великих мифов и легенд. – Москва : Вече, 2006.-472 с.
Неклюдов С. Ю. Тенгри // Мифы народов мира. — М.: Большая российская энциклопедия, 1994. — Т. 2. — С. 500— 501. ISBN 5-85270-072-9
Мэн-цзы // Сер. Чжуцзы цзичэн. Т.1, ч.2. –Пекин 1956. – 498 с.
Кумарасвами А., Нобель М. Мифы буддизма и индуизма. Litres, 2017. – 330 с.
Цюй Юань. Лисао. В. М. Алексеев. Цюй Юань в переводах И. Гитовича, (Воспроизводится по изданию: Китайская классическая проза в переводах акад. В. М. Алексеева / М.: ГИХЛ, 1959) [Электронный ресурс]: URL http://www.lib.ru/POECHIN/UAN/uan1_1.txt_with-bigpictures.html (время обращения: 22. 04. 2020).
Ўғузнома. (Нашрга тайёрловчи: Бахтиёр Исабек). [Электрон ресурс]: URL http://www.eadabiyot.uz/uzbek/ qadimiy/165-oguznoma.html (мурожаат вақти: 08.11.2017).
Афанасьева В.К. Гильгамеш и Энкиду. Эпические образы в искусстве. — М.: Наука, 1979. — 219 с.
.木 兰 诗 (кит.). Энциклопедия Байду. Baidu. Дата обращения 12 октября 2017: The Global Intercultural Communication Reader / Molefi Kete Asante, Yoshitaka Miike, Jing Yin. — Routledge, 2013. — P. 295. — 600 p.
Диодор. Историческая библиотека. Часть седьмая, Санкт-Питербург, при ИМПАН., 1774. – 108 с.
Esirgapov, M., & Abduxakimova, U. (2024). YEVROPA, AMERIKA VA AVSTRALIYA XALQLARI TILI VA ADABIYOTI. SYNAPSES: Insights across the disciplines, 1(3), 138-142.
Downloads
Published
Conference Proceedings Volume
Section
License
Copyright (c) 2025 Erkin Musurmanov, Hakim Jurayev (Author)

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
